نخستین درس‌های عملی در ترجمه

توضیحات کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه

هدف کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه و ارائه‌ی الگوهای دستوری و معنایی برای ترجمه از انگلیسی به فارسی است. این کتاب، آموزش گام به گام ترجمه نیست، پس توقع نمی‌رود که در آن جزء به جزء اجزای جملات تجزیه و تشریح شوند.

کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه عمدتا برای سطوح متوسط به بالا نوشته‌ شده ‌است و در آن سعی شده تا مقولات و زیرساخت‌های دستوری مهم زبان انگلیسی و نقش و کاربرد برخی از واژگان و همچنین عبارات و الگوهای مهم ساختاری را برای دانشجو تحلیل کند.

کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه سعی در تفهیم و ترسیم یک تصویر روشن و قابل فهم برای دانشجویان با تشریح مسائلی مانند عناصر مهم دستوری، ساختاری و واژگانی با پشتوانه‌ی مثال‌های متعدد دارد و می‌توان ادعا کرد در این امر موفق بوده ‌است.

دلیل تشریح و تحلیل مسائل ذکر شده در کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه این است که در ساختار زبان انگلیسی عناصر و الگوهایی وجود دارند که اگر کاربرد و مفهوم آن‌ها به درستی درک نشود، می‌تواند هنگام ترجمه، در جمله گره ایجاد کنند و معنای آن را با ابهام مواجه سازد.

هدف کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه عمدتا آموزش گشودن این گره‌ها به دانشجویان است. مطالعه‌ی کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه معمولا به دانشجویان رشته‌ی مطالعات مترجمی توصیه می‌شود، زیرا همانطور که بالاتر هم ذکر شد کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه سبب می‌شود مترجم تبحر بیشتری در ترجمه کلمات و رفع ابهام جملات داشته ‌باشد.

ترجمه یک امر تخطی ناپذیر است و افرادی که این  وظیفه را بر گرده می‌گیرند، باید علم خود را با مراجعه به منابع معتبر و متفاوت بالابرده تا بهترین ترجمه‌ی ممکن را ارائه دهند. درباره‌ی سایر موضوعات این حوزه بین علمای این رشته -به جز اینکه مترجم باید بر زبان مبدا و مقصد اشراف کامل داشته باشد- اشتراک نظر چندانی وجود ندارد. اشراف بر زبان مبدا و مقصد تنها دانش قواعد و کلمات نیست بلکه شناخت جزئی‌ترین نکات زبان مورد ترجمه، از جمله مسائلی مانند شناخت ساختار جملات و کلمات، ضروری و حیاتی می‌نماید.

ساختار کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه

مطالب کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه به چهار دسته‌ی کلی تقسیم شده و چهار فصل کتاب را تشکیل می‌دهد. درهریک از این فصول، به تفصیل به شرح جزء به جزء نکات مرتبط  با موضوع فصل پرداخته شده‌ است. در ادامه، به عنوان فصول و تعدادی دیگر از مطالبی که در فصل‌های کتاب به‌ آن‌ها پرداخته شده اشاره می‌شود.

• فصل اول: افعال
• فصل دوم: الگوهای کاربردی
• فصل سوم: واژه‌ها و عبارات کاربردی
• فصل چهارم: ترجمه‌ی جملات و متون

ترجمه و معنای آن

صنعت و هنر ترجمه در حقیقت به درک و تفسیر موضوع، معنا و مفهوم موجود در یک زبان (زبان مبدا) و انتقال، معادل یابی و بازسازی آن در زبان مقصد گفته می‌شود.

برای ترجمه متون تنها دانستن معنای کلمات یک متن کافی نیست و باید علاوه بر تسلط به معنا، به فرهنگ و دیگر عوامل دخیل بر زبان یک کشور نیز آشنایی و تسلط کافی داشت. همچنین اگر ترجمه یک متن تخصصی در میان باشد علاوه ب شروط ذکر شده که ضروری هستند، تسلط بر اصطلاحات تخصصی آن رشته نیز در میان است. زیرا انتقال مفاهیم گفته شده یا نوشته شده ظرافت خاصی در بر دارد که اگر اشتباهی صورت گیرد سبب سوبرداشت و… خواهد شد.

تاریخچه ترجمه

در طی زمان، ترجمه در هر جنبه‌ای نقش به سزایی ایفا کرده و سبب پیشرفت بشر امروزی شده است. کلمه “ترجمه” از واژه‌ای لاتین به دست آمده و به معنای “آوردن و انتقال” است.

ترجمه، به حدود هزاره‌ی دوم قبل از میلاد، در اوایل دوره‌ی بین‌النهرین، زمانی که شعر گیلگمش سومریان به زبان‌های اسیایی ترجمه شد انجام شد. دیگر آثار ترجمه شده باستانی شامل اسناد هندی هستند که توسط راهبان بودایی به زبان چینی ترجمه شده‌اند.

دوره بعدی متون یونان باستان هستند که توسط شاعران رومی، جهت اشاعه فرهنگ و سرگرمی ترجمه شدند. این استدلال در میان است که گسترش دانش و آگاهی یونانیان باستان در جهان به لطف مترجمین و محققین عرب میسر شده است، پس از فتح یونان توس اعراب، متون علمی، سرگرمی و فلسفی ترجمه و بعدا، در قرون وسطی عمدتا درسرتاسر اسپانیا به زبان لاتین ترجمه شد و علم و دانش یونان باستان همه‌گیر شد.

اغلب مترجمان تاریخ افراد گمنامی هستند که راه را برای انتشار ایده، دانش و نظریات در سطح جهان گستراندند، از مترجمین مشور تاریخ میتوان به راهبان چینی (Xuanzang)، کنستانس گارنت -مترجم روس تباری که ترجمه آثار کلاسیک روس (آثار تولستوی، چخوف،گوگولو …) را بر عهده داشت، گرگوری راباسا آثار لاتین را به انگلیسی بر می‌گرداند.

مترجم و حوزه‌های ترجمه

مترجم شخصی است که در صنعت یا هنر ترجمه مهارت دارد و به دو یا چند زبان جهت درک و تفسیر معانی و مفاهیم تسلط دارد. وظیفه مترجم تنها برگرداندن موضوعات مکتوب نیست و در تمام حوزه‌هایی که پای زبانی دیگر در میان باشد به حضور یک مترجم نیاز است. ترجمه به دو حالت شفاهی و کتبی رایج است که در ادامه به بررسی این حوزه‌ها خواهیم پرداخت:

ترجمه شفاهی یکی از شاخه‌های مترجمی است که نیاز به تسلط بالا بر زبان مبدا و مقصد به صورت شفاهی دارد.  اما تمایز مترجم شفاهی با دیگر مترجمان شرایط و نحوه کار اوست، مترجم  شفاهی با قرار گرفتن در محیط ارتباطی ملموس و تکرار ناپذیر اجبارا تکنیک ترجمه کلمه به کلمه را کنار گذاشته و نمی‌تواند به ترجمه تدریجی و به مرور زمان تکیه کند زیرا زمانی کافی برای مطالعه بر کلمات و دوره آن‌ها را نداشته  و هدف او رساندن پیان به صورت واضح و شفاف در لحظه است. هنگامی که کلمه‌ای توسط گوینده استفاده می‌شود معنای مستقیم آن در زبان مقصد وجود ندارد و بسط و گسترش لحظه‌‎ای زبان برای رسیدن به معنای صحیح لازم و ضروری است. ترجمه شفاهی خود به دو حالت ترجمه شفاهی هم‌زمان و ترجمه شفاهی پیاپی تقسیم می‌شود.

مترجم‌ همزمان زمان تغییر دادن عبارات و کلمات را نداشته  و در مواقعی رعایت زمان برای او یک نیاز محسوب می‌شود، تنها برتری که این نوع ترجمه نسبت به ترجمه مکتوب دارد پیام‌های جانبی است که با توجه به زبان بدن و حالت چهره گوینده دریافت می‌کند، سرعت عمل و درک در لحظه از موارد مهم در ترجمه همزمان است زیرا مترجم فرصتی برای تصحیح و تجدید ترجمه نداشته و ترجمه در لحظه ارائه می‌شود. ترجمه هم زمان خود نیز سه حالت زیر را داراست:

ترجمه‌ی همزمان مقطع (Consecutive interpreting) به ترجمه‌ای گفته می‌شود که مترجم حد فاصل دو الی سه جمله زمان دارد تا بر جملات ترجمه شده خود مکث داشته باشد. این نوع ترجمه حالت کلی تری نیز خواهد داشت، اما با این حال برخی مترجمان به ترجمه‌های طولانی‌تر برای رفع هرگونه ابهام راغب ترند.

ترجمه‌ی هم‌زمان هم ردیف  (Simultaneous interpreting): این نوع ترجمه که از دیگر انواع ترجمه مشکل تر است در لحظ صورت می‌گیرد و وقتی گوینده در حال صحبت است در همین حین جملات را به زبان مقصد بازگردانی می‌کند.

ترجمه‌ی مکتوب همزمان (Trans – interpreting): در این نوع ترجمه ضمن اینکه مترجم متن ترجمه شده را هم زمان با سخنران قرائت می‌کند در صورت نیاز اگر توضیحات تکمیلی در میان بود یا سخنران مطلبی اضافه بر متن ذکر کرد ترجمه می‌کند.

شیوه‌ی دیگری که در مترجمی همزمان وجود دارد که به “ترجمه‌ی همزمان در گوشی” شهرت دارد. در طی این ترجمه  مترجم کنار دست یا پشت سر فرد ایستاده و با صدای اهسته ترجمه را به شخص ارائه می‌دهد. این نوع ترجمه به جز موارد اجباری توصیه نمی‌شود زیرا تحمل آن برای حاضران کمی خارج از حوصله است.

کتب مرتبط با کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه

• ترجمه‌ی متون سیاسی (Translation of Political Texts)
• اصول و روش کاربردی ترجمه
• مقالاتی چند درباره‌ی ترجمه شفاهی و دو زبانگی
• مبانی ترجمه

برای مطالعه توضیحات تکمیلی کتاب نخستین درس‌های عملی در ترجمه اینجا کلیک کنید.