دستور کاربردی زبان فارسی ویراست دوم

دستور کاربردی زبان فارسی

منظور از دستور کاربردی زبان فارسی که عنوان این کتاب قرار گرفته است، دستور زبانی است که جنبۀ آموزشی و کاربردی داشته باشد، بتواند به بهترین نحو و بیشترین حد در خدمت تدریس زبان فارسی قرار بگیرد و به ساده‌ترین وجه ممکن دانشجویان زبان و ادبیات فارسی را یاری دهد.

اگرچه گام نخست در توصیف قواعد زبان، از یک‌سو رعایت معیارهای قراردادی سنتی و از سوی دیگر ملاحظۀ ضوابط علمی زبان‌شناسی است، محدود‌شدن دستورنویس به چهارچوب قوانین زبان‌شناختی محض و یا تعصب‌ورزی بیش‌از‌حدّ او به شیوه‌های سنتی دستورنویسی، در بسیاری از موارد نتیجۀ مطلوبی به بار نمی‌‌آورد. زبان‌شناسان ساخت‌گرا، قوانین دستور زبان را بر اساس معیارهای صوری و ساختاری بررسی می‌کنند و به جنبه‌های معنایی آن توجهی نمی‌کنند.

مباحث نحوی این کتاب نه تنها براساس دستورهای آموزشی، بلکه تاحدّ زیادی بر دانش زبان‌شناسی منطبق است تا از پشتوانۀ توضیحی مطلوب و پرتوانی برخوردار شود.

ساختار و ویژگی‌های کتاب دستور کاربردی زبان فارسی

این کتاب برای دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات فارسی و همچنین برای علاقه‌مندان به این رشته بسیار مناسب است. این کتاب شامل شش فصل است و در هر فصل به‌طور مفصل به مباحث دستور زبان فارسی پرداخته شده است:

• فصل اول، اسم: اسم خاص، اسم عام، اسم ذات، اسم معنی، اسم مفرد، جمع مکسر، اسم معرفه، اسم نکره، اسم مصغر، اسم آلت، اسم صوت، اسم مشتق، اسم جامد، اسم مرکب، اسم مصدر و…
• فصل دوم، صفت: صفت پیشین، صفت پسین، صفت پرسشی، صفت تعجبی، صفت شمارشی، صفت مبهم، صفت فاعلی، صفت مفعولی، صفت لیاقت، صفت نسبی، صفت مرکب و…
• فصل سوم، ضمیر: ضمیرهای منفصل، ضمیر‌های متصل، حرکت ضمیر، ضمیرهای مشترک، ضمیرهای مبهم، ضمیرهای شمارشی، ضمیرهای اشاره، ضمیرهای پرسشی و…
• فصل چهارم، فعل: بن ماضی، بن مضارع، ماضی نقلی، ماضی بعید، ماضی استمراری، فعل مضارع مستمر، مضارع اخباری، فعل‌های مرکب، فعل‌های کنایی یا اصلاحی و…
• فصل پنجم، قید: قید مختص یا صرفی، قید مشترک یا نحوی، عبارت‌های وصفی، عناصر قیدی درون فعلی و…
• فصل ششم، حروف: نقش‌ها، حروف اضافۀ پیشین، نشانه‌های پیشین ندا، پیوندها یا حروف ربط، پیوندهای وابستگی و…
• واج‌شناسی
• صرف‌و‌نحو

در کتاب دستور کاربردی زبان فارسی، سعی شده است از مثال‌های کاربردی دستوری، هم از متون ادب فارسی و هم از متون غیرادبی استفاده شود. اینکه تعداد زیادی از مثال‌های کتاب از اشعار دوره‌های مختلف انتخاب شده است، به این خاطر است که جمله‌های شعر ساختار غیرمستقیم و پیچیده‌ و بررسی آنها ضرورت بیشتری دارد، خصوصاً بررسی ساخت‌هایی که در زبان عامه و محاوره کاربرد دارند.

از ویژگی‌های این کتاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

رویکرد کاربردی: تمرکز و هدف اصلی این کتاب، استفادۀ عملی از قواعد دستور زبان فارسی است. بر نظریه‌های پیچیده و سخت تمرکز ندارد و سعی کرده است تمامی مباحث را ساده و قابل فهم بیان کند.

نگارش منظم و مرحله‌به‌مرحله: این کتاب به مخاطب این امکان را می‌دهد تا از مباحث ابتدایی و مقدماتی شروع کرذه، کم‌کم به موضوعات گسترده و پیشرفته می‌پردازد.

کاربرد کتاب به‌عنوان منبع تدریس: با توجه به اینکه این کتاب جنبۀ عملی و آموزشی دارد، می‌تواند به‌عنوان منبعی کاربردی برای مدرسان زبان فارسی مناسب باشد.

گستردگی موضوعات: نویسنده سعی کرده است تمامی موضوعات دستور زبان را با مثال‌های گوناگون مورد بررسی قرار دهد، ازجمله صرف‌و‍‌نحو، جمله‌سازی، انواع فعل، انواع ضمیر، انواع صفت، انوع اسم و…

 کتب مرتبط با کتاب دستور کاربردی زبان فارسی

دستور زبان انگلیسی

ارزشیابی زبان اصول و عملکردهای کلاسی